Chuyện nhà Bơ

  Xin đừng dạy trẻ dựa trên nỗi sợ  Trong chuỗi bài về những câu nói tưởng chừng rất “bình thường” của người lớn mình học được rằng nếu thay đổi cách nói một chút thì sẽ giúp ích rất nhiều cho sự phát triển của con. Bởi dù sao, không thể bên con 24/7 và không thể ngăn con khỏi mọi điều bất công, mọi hành vi, câu nói chưa phù hợp. Chỉ là mình nghĩ, nếu xây dựng được gắn kết với con, là nơi tin cậy để con tỉ tê chuyện trường, chuyện bạn, mình có thể tiến gần hơn đến thế giới của con để đồng hành cùng con.  Bài 4: Xin đừng dạy trẻ dựa trên nỗi sợ  “Con ngoan thì mẹ mới thương”  “Bạn nào không ăn thì không được về”  “Không nghe lời là ông quan bắt đi đấy” “Không được mút tay nữa không là bố đánh đấy” …..  Người lớn chúng ta cứ vô tư nói những câu như thế để phản hồi hành vi của trẻ, bởi khi trẻ sợ, trẻ sẽ nghe lời hơn, hợp tác hơn mà không biết rằng những câu từ ấy có tính sát thương cực cao với trẻ. Và chuyện gì sẽ xảy ra nếu một ngày, trẻ biết những điều...

Các bà mẹ thường than phiền “chồng mình không chịu chơi với con/chăm sóc con…” và xuýt xoa khi thấy cảnh một ông bố nào đó đang tỉ mẩn làm đồ chơi cùng con, chăm chú đọc sách cho con, hay một ông chồng nào đó đang vào bếp, dọn nhà… Rồi than phiền “chồng mình không thế”. Có điều, những người vợ chúng ta, cả mình và bạn, quên mất rằng đó không phải lỗi người chồng mà bởi họ đã lớn lên và được nuôi dạy trong môi trường như thế.  Mình nhớ đến một phần trong cuốn sách gần đây mình đang đọc của cô Kim My Kiung- người được mệnh danh là Oprah Winfrey của Hàn Quốc, phần đó có tên là “Chiến đấu với 500 năm lịch sử”. Cô nhấn mạnh với những người vợ rằng “đối tượng mà chúng ta phải đấu tranh không phải là người chồng của mình mà là lịch sử truyền thống trong hơn 500 năm qua”, “là nền giáo dục trực tiếp hoặc gián tiếp đã khiến cho chồng hình thành tư tưởng như vậy trong suốt thời gian qua. Đó là nền giáo dục trong suốt chiều dài lịch sử”. Và mình nghĩ ở Việt Nam, hoặc ít nhất ở môi trường quanh...

 BẠN THƯỜNG KHEN CON NHƯ THẾ NÀO?  Hôm trước có mẹ hỏi mình về thời kỳ lên hai, về việc con không muốn chia sẻ đồ chơi và chỉ muốn giữ cho riêng mình, bé nhà bạn cũng tầm tuổi Bơ. Sau một hồi hỏi han tin nhắn qua lại thì mình thấy mẹ ấy cũng đã có tìm hiểu về giai đoạn này để biết cách trò chuyện, tương tác với con. Nhưng khi mình bảo “nhớ khích lệ con dù là những tiến bộ nhỏ nhất nhé”, thì bạn nói “Ừ quên mất vụ khích lệ luôn”.  Bên con quan sát con mỗi ngày mình thấy khích lệ con quan trọng lắm: - Khi con được ghi nhận, con thêm niềm tin vào bố mẹ, thêm tin tưởng về bản thân con, là nền tảng để con tự tin về sau.  - Khi được ghi nhận, con vui vẻ, tâm trạng tốt sẽ giúp con dễ hợp tác hơn. - Áp lực so sánh với bạn khác, anh chị em khác hoặc kì vọng về con đôi khi khiến mẹ quên mất con ở hiện tại. Bằng cách quan sát và ghi nhận con, dù những tiến bộ nhỏ nhất, tâm mẹ cũng an hơn, vì mẹ hiểu con đang ở đâu con đã làm được gì, con cần gì để lớn lên. Mà khi tâm trạng tích...

 Làm sao để con kể chuyện trên lớp? Một tối nọ trên giường ngủ, mình quay sang Bơ thì thầm: “Bơ yêu ơi, bố mẹ thương em lắm, Bơ mạnh khoẻ, bình an nhé. Bây giờ Bơ đã đi học rồi, Bơ đã lớn hơn rồi, có những khi bố mẹ không bên em, không thể biết chuyện gì xảy ra. Bố mẹ rất thích được nghe Bơ kể chuyện đấy, nếu có chuyện gì vui hay buồn Bơ kể cho bố mẹ nghe với nhé. Bố mẹ sẽ luôn đồng hành cùng em...”  Bơ nghe đến đấy thì quay sang “Mẹ ơi hôm nay ở trên lớp bạn A cào Bơ...”  - Thế à, thế Bơ có đau không?  - Có. Nhưng mà Bơ không nói với cô.  - Ừ, lần sau Bơ nhớ nói với cô nhé. Bơ bảo bạn là bạn không làm thế là tớ đau. Bơ nhớ chưa.  - Bơ nhớ rồi.  Lúc đầu Bơ đi học, mình đã khá tự tin rằng con sẽ kể chuyện cho mình nghe, vì bản thân chúng mình cũng thường hay kể chuyện và khuyến khích Bơ kể lại những câu chuyện thường ngày, Bơ cũng rất hay nói. Nhưng ba tháng Bơ đi học, mình mới thấy để con kể lại chuyện trên lớp cũng cần có “mẹo”. Dưới đây là những điều...

 “Tấm vé đến thiên đường” – từ phim đến... nhà tôi “Tấm vé đến thiên đường”, không phải là phim bom tấn, câu chuyện cũng không mới nhưng thực sự chạm đến tôi ở thời điểm này, khi xung quanh bạn bè, người quen đã và đang xảy ra nhiều vấn đề trong cuộc sống gia đình.  Ở tuổi mà người ta vẫn nói là cần một công việc ổn định, không còn trẻ trung nông nổi như hồi 20, cũng chưa có nhiều trải nghiệm cuộc đời như tuổi 40, 50, tôi lại cực kỳ quan tâm đến ứng xử trong gia đình và giáo dục con. Tôi thấy mình may mắn khi được làm điều tôi thích và được người bên cạnh tin tưởng ủng hộ. Chuyện kể về một đôi vợ chồng trung niên, đã ly hôn sau nhiều năm và họ có chung một cô con gái. Cả hai tuy ghét nhau kể từ khi đường ai nấy đi nhưng vẫn có chung mối quan tâm là con và luôn có mặt trong mỗi dấu mốc của con. Lần gặp này là một sự kiện quan trọng và có phần đột ngột vì con gái của họ chuẩn bị cưới một chàng trai cách nhà hàng triệu dặm chỉ sau hơn một tháng gặp gỡ trong chuyến đi chơi sau tốt...

Chuỗi bài về những câu nói tưởng chừng rất “bình thường” của người lớn nhưng lại không nên nói với trẻ và cách mình đã sửa. Bởi dù sao, không thể bên con 24/7 và không thể ngăn con khỏi mọi điều bất công, mọi hành vi, câu nói chưa phù hợp. Chỉ là mình nghĩ, nếu xây dựng được gắn kết với con, là nơi tin cậy để con tỉ tê chuyện trường, chuyện bạn, mình có thể tiến gần hơn đến thế giới của con để đồng hành cùng con.  Bài 3: Thay vì nói “nguy hiểm lắm, không trèo được đâu”, mình nói “cái này cao/ trơn/ to/… con cẩn thận nhé”.  Khi quan sát các con chơi ở khu vui chơi, đặc biệt là các khu vận động, mình thấy có một câu bố mẹ, người lớn rất thường hay nói với con “con không trèo được đâu”. Thấy các bé mặt buồn buồn nhìn các bạn chơi mà con không được chơi, mình thường băn khoăn không biết các con nghĩ gì lúc đó. Câu nói quen thuộc của bố mẹ đã vô tình giới hạn hứng thú, cơ hội học hỏi, khám phá và sự tự tin của con. (Bố mẹ có thể đọc thêm cuốn “Nuôi dạy bé trai kiểu Nhật” để hiểu th...

Bởi không thể luôn bên con, mình chọn cách hướng dẫn, giới thiệu thay vì cấm đoán.  Bim bim, quà vặt, bánh kẹo ngọt là những món khoái khẩu, kích thích vị giác. Ta biết rõ đó là những thực phẩm không lành mạnh, không tốt cho sức khỏe nên không cho con ăn, từ chối khi con tò mò muốn mua bất kỳ một thứ quà vặt nào. Nhưng liệu như thế có giúp con có thói quen ăn uống tốt, đủ dinh dưỡng? Liệu con sẽ luôn như thế kể cả khi ra ngoài, khi ở lớp, sang nhà hàng xóm, trong những chuyến dã ngoại, những buổi liên hoan? Liệu ta có thể bên con 24/7 để biết mọi thứ con ăn, con chọn, con thích, rồi chỉ cho con món này là tốt, là lành, món kia thì đầy chất bảo quản và nhiều đường?  Có một câu chuyện thế này của một người mẹ sống ở New York, tên là Hariet Brown. Trên tờ New York Times ngày 30/05/2006, bà viết: "Khi các con còn nhỏ, tôi cấm triệt để đồ ngọt và đồ béo t...

 “Mẹ ơi Bơ đánh bố, nhưng Bơ rất tôn trọng bố đấy”.  Đó là câu Bơ nói sáng nay trước giờ đi học, trong nước mắt.  Sáng, đến giờ đi học, bố sợ muộn nên ra trước ấn thang máy, vậy là Bơ khóc tu tu “á aaaaaa á Bơ ấn thang máy, huhu”. Mẹ tính đi vào để hai bố con tự xử lý với nhau, nhưng ngay sau đó mẹ đã thấy không ổn vì con vẫn khóc, còn bố vẫn đứng đó “muộn rồi, bố ấn thì có sao đâu”. Bơ thấy thế thì quay sang “mẹ chở Bơ đi học, mẹ chở Bơ đi học” vì “Bơ không thích bố đâu!” Thế là người mẹ lại lật đật lấy áo khoác chở con đi học, bố đi vào nhà, ngồi xuống ôm con mình nghe con nói “Mẹ ơi Bơ đánh bố, nhưng Bơ rất tôn trọng bố đấy”. Lúc này con đã dừng khóc. - Ừ, mẹ biết rồi, nhưng mình có nên đánh bố thế không nhỉ? - Không  - Đúng rồi, lần sau nếu giận Bơ có thể nói cho bố nhé, Bơ không đánh bố như thế sẽ làm bố đau, bố cũng rất thương Bơ đấy. Bố ấn thang trước vì bố sợ muộn, nhưng mà lẽ ra bố nên nói cho Bơ biết đúng không? Mình thuật lại tình huống để xác định đ...

1001 tình huống bên con: Con làm vỡ đồ Trên giường ngủ, sau bao câu chuyện kể, thủ thỉ qua lại, lẽ ra là lúc con chìm vào giấc ngủ thì cơn ho kéo đến. Thấy Bơ ho quá, mình lật đật trở dậy lấy chút mật ong cho con uống rồi bảo con vào uống nước trước, mẹ rửa thìa xong sẽ vào ngay. Ai dè nước còn ít quá, uống không đủ nên em bé cầm cốc ra cho mẹ, ra đến phòng ngoài thì “cạch”, “choang”. Bơ lỡ tay làm rơi cốc vỡ tan.  - Ối, mẹ ơi vỡ cốc rồi. Bơ nói, cố kéo dài chữ rồi và nghe giọng con chỉ giống như một câu thông báo chứ không có vẻ gì là lo hay sợ mẹ mắng.  Trong cơn buồn ngủ và muốn con đi ngủ, mình đã thoáng khó chịu nhưng câu mắng đã kịp nén lại để hỏi: - Có chuyện gì vậy Bơ? - Cốc vỡ rồi. - Thế à, sao cốc vỡ vậy Bơ. - Vì Bơ cầm một tay. Ít nhất thì con cũng đoán biết phần nào lý do và hi vọng rằng con sẽ rút kinh nghiệm cho lần tới.  - À, Bơ cầm một tay nên chiếc cốc rơi và vỡ đúng không. Lần sau Bơ nhớ cầm bằng hai tay nhé.  - Bơ đồng ý - Thế giờ m...

 Có chuyện này giờ mình mới nhớ ra để (và dám) kể với mọi người, là chuyện Bơ nói bậy, mà nguyên nhân con nói là nghe được từ.........mình.  Đúng là chính mình đó ạ. Mình vốn rất không thích chuyện nói tục chửi bậy, nhất là trước mặt trẻ con và cũng có phần tự hào là mình không thế. Nhưng đúng là "nhìn con sửa mình", một ngày hơi đẹp trời mình nghe con nói hơi.... bậy, kiểu như từ "đậu xanh" ấy, buồn hơn nữa khi mình nhận ra đó là từ mình vẫn hay nói.  Cảm giác lúc đó, nói thế nào nhỉ, buồn, hụt hẫng, tự trách bản thân. Mình có nói với con rằng đó là từ không hay và chúng mình không nên nói như thế, kèm theo lời xin lỗi con. Nhưng mà con nói theo thì nhanh, còn sửa thì đâu có dễ, con trẻ học và hấp thụ từ mọi thứ xung quanh, và ở giai đoạn một tuổi, làm sao con biết đâu là nên hay không nên, làm sao có thể bảo con dừng là dừng. Chỉ có cách mình bỏ hẳn cách nói đó và sửa chính mình trước. Mình cũng không nhắc đến từ đó để sửa con nữa, mà coi như không nghe thấy con n...

Một người thân của chúng mình vừa mất đột ngột do tai nạn.  Ngay trong đêm biết tin đó, chúng mình đã sắp xếp để về tiễn anh lần cuối, và Bơ đã liên tục hỏi mẹ ơi mình đang đi đâu, mẹ ơi mẹ làm gì đấy… Đối mặt với những câu hỏi liên tiếp của con trong tình huống vừa gấp, xót thương, đột ngột cộng với việc mình đang soạn đồ, trong người đã có chút mất bình tĩnh. Mình đã định không nói gì, và cũng không biết nên nói thế nào với con- một em bé ba tuổi. Liệu mình nên nói gì đây, con có thể hiểu gì không khi mình nói sự thật? Mình đã muốn tránh, và trong khi sắp xếp suy nghĩ, mình nói “bây giờ mẹ đang có việc rất gấp và mẹ chưa thể trả lời Bơ ngay được, con đợi mẹ sắp đồ đã nhé. Bơ ngồi chơi để mẹ làm nhé, mẹ mong là Bơ nghe lời mẹ lúc này”. Bơ có vẻ hiểu chuyện nhưng cũng chỉ chơi được một lát lại quay sang hỏi mẹ, lúc này mình nghĩ con cần được biết. - Một bác ở quê vừa mất Bơ ạ, Bơ có nhớ chị Sâu (tên đã được thay đổi) không, là bố của chị ấy. Và chúng mình sẽ về để tạm biệt bác....